کد مطلب:14130 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » احكام

ساعد دست و ساق پا هركدام داراي دو استخوان نازك ني و درشت ني مي باشند حال اگر براثرحادثه اي هر دو استخوان ساعد دست يا ساق پا شكسته شود، آيا براي هر شكستگي استخوان درشت ني و نازك ني كه با يك ضربه شكسته شده برابر ماده 442 قانون مجازات اسلامي يك ديه تعيين واعلام مي شود؟ و در فرض ديگر اگر بر اثر يك ضربه استخوان مثلا از سه يا چهار قسمت بشكند، آيابراي هر شكستگي يك ديه تعلق مي گيرد يا اينكه چون ضربه واحد بوده اگر چه استخوان ازقسمت هاي متفاوت بشكند تنها يك ديه تعيين مي گردد؟ و آيا تعيين ارش در اين مبحث جائي دارد ياخير؟ خواهشمند است با توجه به فروض مختلف كه پيرامون نحوه و چگونگي شكستگي دراستخوان هاي اين دو عضو بوجود مي آيد ضمن تفكيك و اعلام فروض با اعلام نظرات فقهاي عظام اين مرجع قضائي را راهنمايي و ارشاد نمائيد.

در پاسخ به سؤال فوق موارد زير به نظر مي رسد:
1 ـ در صورتي كه در يك حادثه استخوان نازك ني و درشت ني ساعد دست يا ساق پا شكسته شود، گرچه اطلاق ماده 442 قانون مجازات اسلامي مقتضي تعدد ديه است ، ولي در بين فقها در اين خصوص دو نظريه مطرح مي باشد:
نظريه نخست : برخي از فقها اين مورد را از مصاديق تعدد شكستگي محسوب نموده و براي آن ديه متعددلازم مي داند، به عنوان نمونه دو استفتاي زير ارائه مي شود:

سؤال
در فرض شكستگي استخوان هاي درشت ني و نازك ني پا در اثر تصادف يا امور ديگر آيا يك ديه لازم است يا براي هر يك از استخوان ها ديه اي جداگانه ؟

آيت الله العظمي سيد علي خامنه اي
اظهر تعدد ديه است چون كسر متعدد است .1

سؤال
با توجه به اين كه در نحوه تعلق ديه به استخوان هاي پنجگانه دست و پا كه در امتداداستخوان هاي انگشتان قرار گرفته اند و اصطلاحا به آنها متاكارپ گفته مي شود ترديد وجود دارد وهمچنين در كليه اعضايي كه داراي ديه معين شرعي هستند استخوان متعدد است اين ترديد موجوداست زيرا فرع فقهي مربوط به موضوع حكم مسأله را به طور كلي و مطلق و بدون شرح و تفصيل بيان مي كند و مواد قانوني نيز چنين است كه اجمالا متن ماده قانوني (442 ق .م .ا) به شرح ذيل آورده مي شود: «ديه شكستن استخوان هر عضوي كه براي آن عضو ديه معين است خمس آن مي باشد و اگرچنانچه معالجه شود و بدون عيب گردد ديه آن چهار پنجم شكستن آن است و...»
اكنون با توجه به مراتب فوق اين سؤال پيش مي آيد در مواردي كه واقعا استخوان عضو مثل دست و پا متعدد است (منظور كف دست و پا مي باشد) ديه مذكور به پنج قسمت تقسيم مي شود يا هريك از آنها كه بشكند ولو اين كه بقيه سالم باشند كل ديه ياد شده تعلق مي گيرد و مثلا در ساعد دست و ساق پا كه دو استخوان درشت ني و نازك ني وجود دارد، مسأله از چه قرار است ؟

آيت الله العظمي سيد علي خامنه اي
اگر فرقي داشت در مسأله و در قانون ذكر مي شد و ديه شكستن يك استخوان همان است كه نقل گرديد واگر استخوان متعدد شكسته شود به طوري كه جنايت متعدد محسوب شود ديه هم متعدد محسوب مي شود.وا العالم . 276/11/15
نظريه دوم : بعضي از فقها اين مورد را عرفا از مصاديق شكستن واحد محسوب نموده و براي مجموع شكستگي استخوان درشت ني و نازك ني يك ديه لازم مي دانند، به عنوان نمونه دو استفتاي زير ارائه مي شود:
سؤال
در ساق پا و ساعد دست دو استخوان به نام هاي درشت ني و نازك ني وجود دارد، چنانچه با يك ضربه ، هر دو استخوان شكسته شود. آيا براي هر دو يك ديه واجب است يا براي هر كدام يك ديه لازم است ؟

آيت الله العظمي محمد فاضل لنكراني
در فرض سؤال كه شكستگي در يك عضو و با يك ضربه ايجاد شده است ، يك ديه لازم است كه اگربهبودي كامل پيدا كند 100 دينار مي باشد، البته احتياط خصوصا نسبت به ساعد اين است كه مصالحه كنند.3

سؤال
پاي انسان و همين طور دست انسان ، هر يك از دو استخوان به نام هاي درشت ني و نازك ني (زنداعلي و زند اسفل ) تشكيل شده است . هرگاه در يك محل هر دو استخوان مذكور بشكند آيا اين شكستگي يكي محسوب مي شود يا دو تا؟

امام خميني (ره )
در فرض مزبور يك شكستگي محسوب مي شود مگر آن كه به تدريج و جدا جدا بشكند كه ظاهرا دوشكستگي محسوب است و در هر دو صورت احتياط به مصالحه شود.4

2 ـ مستنبط از ماده 442 قانون مجازات اسلامي مصوب 1370، آن است كه هرگاه شكستگي استخوان دراثر عمل ديگري حادث شود، جاني ضامن ديه است و در صورت تعدد، ديه متعدد مي شود اعم از اين كه شكستگي در چند استخوان يا استخوان واحد باشد، در اثر ضربه واحد يا ضربات متعدد باشد و يا با يك وسيله يا وسايل متعدد حاصل شود. مگر آن كه محل شكستگي ها به قدري نزديك به هم باشد كه عرفا عنوان «رض » وخرد شدن و كوبيدگي استخوان ، صدق نمايد كه در اين صورت پرداخت ديه مقرر براي اين عنوان لازم خواهدشد.
به منظور مزيد اطلاع حضرتعالي برخي از استفتائات مربوط به موضوع سؤال به استحضار مي رسد:

سؤال
اگر در اثر ضرب و جرح مثلا يك موضع از استخوان پاي راست مضروب شكسته شود ديه آن نسبت به كل يك پا چقدر است ؟ اگر با همان يك ضربه چهار جاي پا شكسته شود، ديه آن چه مقدار است حال اگر بر اثر ضربه هاي متعدد چهار جاي پا شكسته شود درصد ديه از چه قرار است ؟

آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي
ديه شكستگي استخوان پا يك دهم ديه كامل انسان است (يك پنجم يك پا)، اين در صورتي است كه به حال اول برنگردد ولي اگر به حال اول برگردد چهار پنجم اين مقدار خواهد بود و اگر بيش از يك جا بشكند ديه آن همين مقدار براي هر كدام است . خواه در يك ضربه ، شكستگي هاي متعدد وارد شود يا ضربات متعدد.5

سؤال
ديه شكستگي متعدد و جدا از هم در يك عضو چه مقدار است ؟ مثلا شخصي از چند ناحيه يك پايش شكستگي دارد مانند شكستگي استخوان لگن در طرف پاي چپ و شكستگي ديگر در كاسه استخوان لگن و استخوان نازك ني چپ و استخوان كشكك زانوي چپ و شكستگي عانه در طرف چپ كه جدا از هم محسوب و جمعا پنج عدد مي باشد آيا در فرض مذكور و امثال آن در ساير اعضاي بدن برهر شكستگي ديه جداگانه تعلق خواهد گرفت يا براي همه ، ديه يك شكستگي استخوان تعلق مي گيرد؟

آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي
هر يك از شكستگي ها ديه مستقل دارد.6
سؤال
اگر با يك ضربه يا تصادف چند جاي پا يا دست شكسته شود حكم ديه چيست ؟

آيت الله العظمي محمد فاضل لنكراني
در فرض سؤال ظاهرا چند شكستگي محسوب مي شود و لازم است براي هر يك ، يك ديه پرداخت شوديعني اگر خوب شد 80 دينار و اگر معيوب ماند 100 دينار كه يك پنجم ديه پا مي باشد، يعني اگر سه ناحيه پاشكست و خوب نشد ديه آن 300 دينار يا سه پنجم ديه پا مي باشد ولي در اين مورد هم مصالحه بهتر است .7

سؤال
چنانچه در اثر ضربه مستوجب ديه چند نقطه از يك استخوان (مانند استخوان ساق پا) دچارشكستگي شود، بفرماييد:
الف . آيا هر شكستگي ديه جداگانه دارد يا پرداخت يك ديه براي همه آنها كافي است ؟
ب . در اين فرض ، آيا ايجاد چند شكستگي در اثر يك يا چند ضربه با هم تفاوت دارد؟
ج . اگر در اثر ضربه مستوجب ديه ، علاوه بر شكستگي استخوان ، تكه اي از همان استخوان نيز جداشود، آيا براي جدا شدن استخوان ، ديه شكستگي استخوان بايد پرداخته شود يا حكم ديگري دارد؟8

آيت الله العظمي محمد فاضل لنكراني
الف . اگر عرفا چند جنايت محسوب مي شود مقتضي تعدد جنايت تعدد ديه است و هر يك ديه مستقل دارد.
ب . فرقي نمي كند كه چند شكستگي در اثر يك حادثه و ضربه ايجاد شده باشد يا چند حادثه و ضربه .
ج . حكم شكستگي استخوان را دارد بلي اگر استخوان خرد شود ديه آن با ديه شكستگي فرق دارد و ثلث ديه عضو مي باشد.
آيت ا العظمي ناصر مكارم شيرازي
الف . هر شكستگي يك ديه مستقل دارد مگر اين كه چنان به هم نزديك باشد كه يكي به حساب آيد.
ب . تفاوتي نمي كند.
ج . براي جدا شدن قسمتي از استخوان بايد ارش بپردازد.
_________________ پاورقي _________________
1ـ گنجينه آراي فقهي ـ قضايي ، مركز تحقيقات فقهي ، سؤال 4126.
2ـ همان ، سؤال 5486.
3ـ همان ، سؤال 2765.
4ـ همان ، سؤال 11011.
5ـ مجموعه استفتائات جديد، ص 399، مسأله 1333.
6ـ همان ، ص 400، مسأله شماره 1334.
7ـ جامع المسائل ، ج 1، ص 546، مسأله 1943.
8ـ گنجينه آراي فقهي ـ قضايي ، مركز تحقيقات فقهي ، سؤال 34.